Όλα για τον καφέ

Η ΜΕΓΑΛΗ… ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ
Συντάκτης: Αλέξανδρος Μαρτάκης (Πήγες)

“Η ιστορία του καφέ, μια απλή ακολουθία γεγονότων; Σίγουρα όχι! Το ταξίδι του καφέ, είναι πολλά περισσότερα.

Μια περιπέτεια που εκτείνεται στα βάθη του χρόνου γεμάτη αποδράσεις θανάτου, παγκόσμιες ίντριγκες και ρομάντζο.

Από μακρινά τροπικά νησιά σε παντοδύναμα κέντρα του παγκόσμιου εμπορίου, έχοντας απαγορευτεί, υποτιμηθεί και δοξαστεί, γεννώντας τόσο τον φόβο όσο και την απόλαυση.”

Περιεχόμενα

Εισαγωγή στην ιστορία του καφέ

Είναι αξιοσημείωτο πώς ένα μικρό φρούτο που ξεκίνησε από τα καφεόδεντρα της Αιθιοπίας θα μπορούσε να γίνει το δεύτερο μεγαλύτερο εμπόρευμα που διακινείται σήμερα στον κόσμο.

Αναρωτηθήκατε ποτέ από πού προήλθε ο καφές, από πού ξεκίνησε αυτό το μικρό φρούτο καφεόδεντρου; Ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στο χρόνο και τις ηπείρους.

Η σύντομη ιστορία του καφέ

Μετά από μια αργή ανακάλυψη στην Αφρική, ο καφές ταξίδεψε δυτικά στην Ευρώπη για να τον ανακαλύψουν οι νεότεροι πολιτισμοί καθώς και ανατολικά στην Ασία όπου έγινε και η συγκομιδή του.

Πώς όμως αυτός ο σπόρος έφτασε σε κάθε γωνιά του πλανήτη;

Αυτό είναι που θα αναζητήσουμε.

Υπάρχουν πολλά που πρέπει να καλύψουμε, οπότε φτιάξτε ένα καφέ και διαβάστε.

Η προέλευση του καφέ

Ποια είναι η προέλευση του καφέ; Λοιπόν, αυτό είναι το εύκολο κομμάτι. Ο καφές προέρχεται από την Αιθιοπία.

Υπάρχουν αρκετοί μύθοι για τον άνθρωπο που ανακάλυψε πρώτος το καφέ, ας ξεκινήσουμε με την δημοφιλέστερη εκδοχή του μύθου του kaldi.

Ο μύθος του kaldi και οι κατσίκες που χορεύουν

Η πιο δημοφιλής ιστορία καταγωγής του αγαπημένου ροφήματος ξεκινά με τον Kaldi και τις κατσίκες του το 700 μ.Χ.

κατσικα τρωει απο καφεοδεντρο kaldi

Ο Kaldi (Καλντί), ένας Αιθίοπας γιδοβοσκός παρατήρησε ότι οι κατσίκες του φέρονταν αρκετά περίεργα.

Χόρευαν! Αυτό σίγουρα δεν ήταν φυσιολογικό. Σύντομα ανακάλυψε ότι έτρωγαν κόκκινα φρούτα στο μέγεθος κερασιού, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό το φρούτο ήταν η αιτία αυτής της περίεργης συμπεριφοράς.

Όντας περίεργος, ο Kaldi (Καλντί) δοκίμασε ο ίδιος μερικά από τα φρούτα και διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να κοιμηθεί εκείνο το βράδυ.

kaldi τρωει απο καφεοδεντρο

Ενθουσιασμένος από το εύρημα του, επέστρεψε την επόμενη μέρα και διάλεξε μερικά από τα φρούτα για να τα πάει στον μοναχό ενός κοντινού μοναστηριού, αλλά ο μοναχός αποδοκίμασε τη χρήση τους και τα πέταξε στη φωτιά.

Ωστόσο, καθώς το φρούτο καιγόταν , και η καρδιά του φρούτου άρχισε να ψήνεται, ένα εκπληκτικό άρωμα αναδύθηκε από τη φωτιά.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα υπέροχο, ευχάριστο άρωμα που έγινε ο πρώτος καβουρδισμένος καφές σε όλο τον κόσμο.

ο πρωτος καβουρδισμενος καφες στην ιστορια του καφε

Πολύ σύντομα ο μοναχός δοκίμασε το αυτό το περίεργο μείγμα, ενθουσιάστηκε, και μοιράστηκε την ανακάλυψή του έτσι ώστε η γνώση για το μαγικό αυτό ρόφημα άρχισε να διαδίδεται.

Όταν οι μοναχοί έπιναν καφέ, βίωναν μια γαλήνια, ζεστή αίσθηση. Τα επακόλουθα ήταν εξίσου ισχυρά, καθώς μπορούσαν να παραμείνουν σε εγρήγορση και να συζητάνε σημαντικά θέματα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.

Αν και η ιστορία του Kaldi (Καλντί) δεν μπορεί να αποδειχθεί και έχει μάλλον συμβολικό χαρακτήρα, ένα είναι σίγουρο, ο καφές έχει προέλευση από την Αιθιοπία.

μοναχοι Αιθιοπια ο μυθος του καφε

Ενεργειακές μπάρες από καφέ για πολεμιστές

Άλλες αναφορές θέλουν την φυλή galla να είναι η πρώτη που ανακάλυψε τον καφέ.

Η φυλή galla ανακάτευε καφέ με γκι (βούτυρο) και πίεζε το μείγμα σε μία μπάρα για να το πάρουν μαζί τους οι πολεμιστές της στη μάχη.

Μάλιστα τέτοιες μπάρες και ροφήματα με καφέ, γκι και αλάτι καταναλώνονται ακόμα και σήμερα.

Ο καφές φτάνει στην  Υεμένη Μόκα

Ο καφές διασχίζει τα νερά προς την Μέση Ανατολή

Ένα άλλο πράγμα που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι πού πήγε μετά. Ο καφές διέσχισε την Ερυθρά Θάλασσα και έφτασε Υεμένη τον 15ο αιώνα.

Το λιμάνι στο οποίο οι σπόροι έφτασαν για πρώτη φορά λεγόταν Μόκα.

Λόγω της αυξανόμενης δημοτικότητας του καφέ και της αποστολής καφέ από το λιμάνι, ο όρος Μόκα έγινε συνώνυμο του καφέ.

history of coffee mocha

Έτσι από εδώ και πέρα, κάθε φορά που ακούτε τον όρο «μόκα» (mocha), όταν μιλάτε για καφέ, γνωρίζετε την προέλευση του όρου.

Ο καφές καλλιεργήθηκε στην Υεμένη και έγινε γνωστός στην Αίγυπτο, την Περσία και την Τουρκία.

Ήταν γνωστός ως «το κρασί της Αραβίας». Το ρόφημα έγινε πολύ δημοφιλές και καφενεία
άρχισαν να ανοίγουν σε όλη την Αραβία. Αυτά τα καφενεία ήταν γνωστά ως «Σχολές των Σοφών».

Αυτά ήταν τα μέρη που πήγαινες για να μοιραστείς και για να ακούσεις πληροφορίες. Έγιναν το επίκεντρο της κοινωνικής δραστηριότητας.

Απαγορεύεται ο καφές!

πρωτη απαγορευση καφε στην ιστορια

Το 1511, ο Khair Beg (Καΐρ Μπεγκ), νέος κυβερνήτης και ο επικεφαλής της αστυνομίας της Μέκκας, έμαθε ότι σατυρικά στιχάκια είχαν γραφτεί για αυτόν σε καφενεία και εκφραζόντουσαν ανοιχτά.

Και εκείνη ήταν η στιγμή που πήρε την λάθος απόφαση.

Αυτός, μαζί με τους πιο συντηρητικούς μουσουλμάνους, διέδωσε την ιδέα ότι ο καφές ήταν τόσο μεθυστικός όσο το κρασί – ένα ποτό που απαγορεύεται από το κοράνι, με αποτέλεσμα την απαγόρευση του.

Αλλά όπως θα αποδειχθεί και αργότερα στην ιστορία, δεν είναι και τόσο εύκολο να απαγορεύσεις αυτό το μαγικό ρόφημα.

αραβες πινουν καφε κεφενειο

Αναταραχές ξέσπασαν στους αραβικούς δρόμους μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη στους ανθρώπους που έπιναν καφέ, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν ευρέως για να προετοιμαστούν και να μένουνε ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της βραδινής προσευχής τους, ορισμένοι πίστευαν μάλιστα ότι το αίσθημα της επαγρύπνησης που τους χάριζε ο καφές τους έφερνε πιο κοντά στο θεό.

Όλες αυτές οι απαγορεύσεις τελικά άρθηκαν από τον σουλτάνο του Καϊρου (ο οποίος ήταν μάλλον πότης καφέ και ο ίδιος), ο οποίος καταδίκασε τον Khair Beg σε θάνατο!

Αυτό ήταν και το αποτέλεσμα της πρώτης προσπάθειας απαγόρευσης του καφέ.

Ο καφές ταξιδεύει στην Ευρώπη και την Ασία

Η πορεία της ιστορίας του καφέ αλλάζει όταν ο σπόρος του εξαπλώνεται τόσο ανατολικά όσο και δυτικά, ανατολικά στην Ινδία και την Ινδονησία και δυτικά στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Αλλά για να φτάσει και να κατακτήσει και άλλες ηπείρους, θα χρειαστεί ένα γενναίο μοναχό και μια παπική έγκριση.

Η θέση της Ασίας στην ιστορία του καφέ

Ως τότε η Αραβία ήταν ο χωροφύλακας του καφέ.

Αν μια χώρα ήθελε κόκκους καφέ, τους αγόραζε από την Υεμένη.

Έτσι άρεσε στις αρχές και έκαναν τα πάντα για να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα μπορούσε να εξάγει γόνιμους σπόρους εκτός συνόρων και να ξεκινήσει καλλιέργεια μόνος του.

baba budan steals coffee beans

Και εκεί ακριβώς έρχεται ο Baba Budan (Μπάμπα Μπουντάν), ένας άγιος Σούφι (sufi) από την Ινδία που ήταν σε προσκύνημα στη Μέκκα το 1670.

Έχοντας καταφέρει να βρει φρέσκους γόνιμους κόκκους, πράγμα δύσκολο, διαλέγει να πάρει μαζί του 7, μιας και 7 είναι ιερό νούμερο για το ισλάμ, και τους κρύβει καλά στην μακριά γενειάδα του (η κατά άλλους στο κούφιο μπαστούνι του η ακόμα και τις πτυχές των ρούχων του).

Αφού καταφέρνει επιτυχώς να μεταφέρει τους γόνιμους σπόρους πίσω στην Ινδία, ξεκινάει να καλλιεργεί καφέ.

ο καφες φτανει στην Ινδια

Αυτοί οι λίγοι σπόροι καφέ του Baba Budan (Μπάμπα Μπουντάν) είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τεράστιες καλλιέργειες καφέ στην Ινδία οι οποίες παράγουν καφέ έως και σήμερα.

Στα τέλη του 1600, οι Ολλανδοί άρχισαν τελικά να καλλιεργούν καφέ.

Δεκαετίες νωρίτερα, οι Ολλανδοί είχαν μεταφέρει και αυτοί λαθραία φύτρα καφέ από την Υεμένη σε μια προσπάθεια να καλλιεργήσουν τους σπόρους τους στην Ολλανδία, αλλά λόγω του κρύου καιρού το πρόγραμμα καλλιέργειάς τους απέτυχε παταγωδώς.

ιστορια του καφε Ολλανδια

Αυτή τη φορά, ωστόσο, φίλοι στην Κεϋλάνη (τώρα Σρι Λάνκα) έστειλαν σπορόφυτα καφέ στον Ολλανδό Κυβερνήτη της Java (Ιάβας) της Ινδονησίας.

Ενώ πολλές φυσικές καταστροφές εξαφάνισαν τις πρώτες τους απόπειρες καλλιέργειας καφέ, το 1704 φυτεύτηκαν περισσότερα φύτρα και ο καφές από την Ινδονησία έγινε βασικός παράγοντας.

To Java γίνεται ένας άλλος διάσημος όρος για τον καφέ.

Τελικά το φυτό του καφέ έφτασε στη Σουμάτρα και στο Celebes, αυξάνοντας δραστικά την ικανότητα καλλιέργειας καφέ της Ινδονησίας.

Ο καφές εισβάλλει στην Ευρώπη “Το ποτό του διαβόλου”

ο καφες φτανει στην Ευρωπη

Ο καφές έφτασε τελικά στη Βενετία το 1570 και ως συνήθως έγινε πολύ δημοφιλής.

Στην Βενετία η εκκλησία παρατηρεί την ολοένα και αυξανόμενη δημοτικότητα του καφέ. Η τοπικοί κληρικοί πιστεύουν ότι είναι σατανικό, ένα προϊόν των άπιστων Οθωμανών.

Οπότε ο Πάπας Κλήμης Η΄ αποφασίζει να επιθεωρήσει ο ίδιος το σκούρο ρόφημα. Το άρωμα ήταν τόσο ευχάριστο και ελκυστικό που ο πάπας υποκύπτει στον πειρασμό να δοκιμάσει “το κατασκεύασμα του διαβόλου”.

το ποτο του διαβολου παπας κλημης καφες

Αφού πίνει μια γουλιά διακηρύσσει,

“Αυτό το ρόφημα είναι τόσο νόστιμο που θα ήταν κρίμα να αφήσουμε τους άπιστους να έχουν αποκλειστική χρήση του. Εμείς θα ξεγελάσουμε τον διάβολο βαφτίζοντας το και καθιστώντας το ένα αληθινά χριστιανικό ποτό και ευχαριστώ το θεό αυτός το έκανε!”

πάπας κλήμης το ποτο του διαβολου

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι η εξάπλωση του καφέ σε όλη την Ευρώπη κατά τον επόμενο αιώνα ενθαρρύνθηκε από αυτή την παπική έγκριση.

O Καφές κατακτάει την Ευρώπη

Καθώς περνούσε το 1600, καφενεία ξεπήδησαν σε όλη την Ευρώπη στην Αγγλία, την Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ολλανδία.

Πότε ήρθε ο καφές στην Ελλάδα;

Η ιστορία του καφέ στην Ελλάδα έχει τις ρίζες της στην περίοδο της Τουρκοκρατίας όταν Έλληνες της Κωνσταντινούπολης γνώρισαν πρώτοι τον καφέ μαζί με τους Τούρκους.

Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, η συνήθεια του καφέ εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα μετά το 1760.

Η ιστορία του καφέ στην Αγγλία

Όπως και τα καφενεία της Αραβίας, αυτά τα μέρη έγιναν κοινωνικοί κόμβοι όπου κάποιος μπορούσε να συμμετάσχει σε κοινωνικές και πολιτικές συζητήσεις.
Στην Αγγλία, αυτά τα καφενεία έγιναν γνωστά ως τα πανεπιστήμια των πενών (Penny universities).

penny univerities Αγγλια καφές

Στην τιμή ενός φλιτζανιού καφέ θα μπορούσατε να μάθετε όλα τα πολιτικά και κοινωνικά νέα.
Πολλά από αυτά τα καφενεία αναπτύχθηκαν ακόμη και σε επιχειρήσεις, όπως το Edward Lloyd’s Coffee House που έγινε ασφαλιστική εταιρεία μεγάλης κλίμακας.

Στην Οξφόρδη άνοιξε το πρώτο καφέ κλαμπ της Αγγλίας.
Αυτό το κατάστημα θα γίνει αργότερα γνωστό ως Oxford Coffee Club εκεί όπου δημιουργήθηκαν και μοιράστηκαν μεγάλες ιδέες και καινοτομίες.

Το Oxford Coffee Club τελικά μεγάλωσε και έγινε The Royal Society.

ανδρες στα καφενεια της Αγγλιας

Τα καφενεία έγιναν το ιδανικό μέρος για τους Άγγλους άνδρες.
όταν δούλευαν ή βρισκόντουσαν σε κάποια παμπ, ήταν στα καφενεία.

Οι γυναίκες εκείνη την εποχή ήταν εξαγριωμένες καθώς οι σύζυγοί τους δεν ήταν ποτέ πια στο σπίτι,
έπιναν πάντα καφέ και συμμετείχαν σε θρησκευτικές και πολιτικές συζητήσεις.

Το 1674, γεννήθηκε το Women’s Petition Against Coffee (Έκκληση γυναικών κατά του καφέ) σε μια προσπάθεια να απαγορεύσουν τον καφέ ώστε να φέρουν τους άνδρες τους πίσω στο σπίτι.

women petition against coffee ιστορια καφε

Η καφές κατακτάει και την Γαλλία

Με την σειρά της η Γαλλία μυήθηκε στον καφέ τον 17ο αιώνα – συγκεκριμένα το 1669 – από τον Τούρκο Πρέσβη στο Παρίσι.

Στην εποχή του Λουδοβίκου XIV, η Βασιλική Αυλή ενθουσιάστηκε με τον καφέ, και το Παρίσι ακολούθησε.

Ο καφές φτάνει στην Αυστρία “Blue Bottle”

Το 1683, μετά τη Μάχη της Βιέννης, άνοιξε το πρώτο καφενείο της Αυστρίας – The Blue Bottle.

Οι Τούρκοι, που προσπαθούσαν να εισβάλουν στη Αυστρία, ηττήθηκαν και άφησαν πίσω τους τσάντες γεμάτες με καφέ.

Ο νικητής Αυστριακός αξιωματικός ο οποίος γνώριζε την αξία τους από τα ταξίδια του στην Αραβία, άνοιξε το Blue Bottle και διέδωσε την πρακτική της προσθήκης γάλακτος και ζάχαρης στον καφέ. Η Βιέννη ήταν ευγνώμων.

Ο καφές φτάνει στην Αμερική

Έχοντας ήδη κατακτήσει την Αφρική και τα έθνη του Ινδικού Ωκεανού και σαρώνοντας την Ευρώπη, ο καφές επρόκειτο να κάνει το δρόμο του ακόμα πιο δυτικά για να κατακτήσει κάθε έθνος που άγγιζε τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Ο καφές διασχίζει τον Ατλαντικό

Στις αρχές του 18ου αιώνα, οι Ολλανδοί αποφάσισαν να δείξουν γενναιοδωρία με τρόπο που θα άλλαζε για πάντα τον κόσμο της καλλιέργειας καφέ.

Ο δήμαρχος του Άμστερνταμ χάρισε στον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ’ της Γαλλίας ένα φυτό καφέ το 1714, αν και οι Ολλανδοί δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν καφεόδεντρα στην Ολλανδία, μπορούσαν να τα κρατήσουν ζωντανά σε ειδικά θερμοκήπια.

Αυτό το φυτό προστατεύτηκε στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους του Παρισιού.

O de clieu φυτευει φυτρα καφε

Ένας καπετάνιος του γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού, ο Γκαμπριέλ ντε Κλιού βρισκόταν στη Μαρτινίκα, αλλά έτυχε να επισκέπτεται το Παρίσι.

Δεν είναι σαφές αν κατέληξε να κλέψει φύτρα από το προστατευόμενο καφεόδεντρο του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄ ή αν ο ίδιος ο Λουδοβίκος έδωσε εντολή στον ντε Κλιού να ξεκινήσει μια φυτεία καφέ στη Μαρτινίκα.

Ανεξάρτητα από αυτό, ο ντε Κλιού πήρε τα φύτρα του και σαλπάρισε για την Καραϊβική, η οποία έτυχε να έχει τις ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας καφέ.

O de clieu μεταφερει καφε στην Καραιβικη

Ήταν ένα μακρύ ταξίδι για τον ντε Κλιού ο οποίος πάλεψε να κρατήσει το φυτό του ζωντανό.

Το νερό ήταν ελάχιστο στο σκάφος, αλλά κατάφερε να κρατήσει το φυτό ζωντανό στερώντας το από τον εαυτό του.

Όταν έφτασε στο νησί, το φύτεψε κρυφά ανάμεσα σε άλλα φυτά για να το διατηρήσει ασφαλές.

Αφού φυτεύτηκε, το δενδρύλλιο όχι μόνο άνθισε , αλλά είναι εξαπλώθηκε σε πάνω από 18 εκατομμύρια καφεόδεντρα στο νησί της Μαρτινίκα στα επόμενα 50 χρόνια.

Ακόμα πιο απίστευτο είναι ότι αυτό το καφεόδεντρο ήταν η πρόγονος όλων των καφεόδεντρων σε όλη την Καραϊβική, Νότια και Κεντρική Αμερική.

o De Clieu παραδίδει καφέ στην Καραιβική

Το 1730, ο Άγγλος Κυβερνήτης της Τζαμάικα, Νίκολας Λοζ έφερε φυτά καφέ στο νησί του. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο καφές φύτρωνε βαθιά στα Γαλάζια Όρη, μια εξαιρετική περιοχή καλλιέργειας καφέ.

Αυτό το φυτό θα αλλάξει την ιστορία του καφέ και την οικονομία της Αμερικής για πάντα .

Βραζιλία μια σύγχρονη αυτοκρατορία καφέ

l Francisco de Melo Palheta καφές Βραζιλία

Η Βραζιλία καλλιεργεί περισσότερο καφέ σήμερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.

Πώς όμως ξεκίνησαν όλα;

Με έναν Βραζιλιάνο συνταγματάρχη ονόματι  Φρανσίσκο Παλιέτα. Ο Φρανσίσκο στάλθηκε στη Γουιάνα για να διευθετήσει μια διαμάχη μεταξύ Ολλανδών και Γάλλων το 1727. Προτεραιότητά του, ωστόσο, ήταν να πάρει καφέ και να τον φέρει πίσω στη Βραζιλία, όποιο κι αν ήταν το κόστος.

Ο Βραζιλιάνος συνταγματάρχης ζήτησε δενδρύλλια καφέ από τον Γάλλο Κυβερνήτη.

Η Βραζιλία και η ιστορία του καφέ

Όταν το αίτημά του απορρίφθηκε, το εφεδρικό του σχέδιο μπήκε στο παιχνίδι. Σαγήνευσε την γυναίκα του Γάλλου Κυβερνήτη και στον αποχαιρετισμό του έδωσε ένα μπουκέτο λουλούδια που είχε μέσα κρυμμένους σπόρους και φύτρα καφέ.

Πήρε αυτούς τους σπόρους πίσω στη Βραζιλία και ξεκίνησε τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία καφέ που έχουμε γνωρίσει έως και σήμερα.

Colonel Franciso De Melo Palheta

Μόλις το 1822 άρχισε να αναπτύσσεται η παραγωγή καφέ στη Βραζιλία και το 1852 η χώρα έγινε ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ και παραμένει μέχρι σήμερα.

Το 1893, ο καφές από τη Βραζιλία μεταφέρθηκε στην Κένυα και την Τανζανία, κοντά στη γενέτειρα του καφέ και καλλιεργήθηκε στην Ανατολική Αφρική.

Πώς η Αμερική διαμόρφωσε τη βιομηχανία του καφέ

Το ταξίδι της Αμερικής με τον καφέ ξεκίνησε τον 18ο αιώνα με το Boston Tea Party (Κίνημα του Τσαγιού) και την Αμερικανική Επανάσταση. Το έτος ήταν 1773.

Boston Tea party ιστορια καφε Αμερικη

Μια ομάδα πατριωτών, πολλοί από αυτούς ντυμένοι Ινδιάνοι, μπήκαν κρυφά σε εμπορικά πλοία που μετέφεραν αγγλικό τσάι στο λιμάνι της Βοστώνης και πέταξαν όλο το τσάι στον ωκεανό για να επαναστατήσουν ενάντια στον φόρο που τους είχαν επιβάλει οι Βρετανοί στο τσάι!

η επανασταση της Αμερικης στον φόρο του καφέ
To Boston Tea Party (1773) Illustration. Πηγή Britannica

Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή για την Αμερικανική Επανάσταση ενάντια στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Έτσι, το τσάι έγινε εξαιρετικά αντιπατριωτικό και ο καφές το αντικατέστησε ως το αμερικανικό ρόφημα επιλογής.

Από τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο πρώτος εισαγωγέας καφέ και συνεχίζουν να αγοράζουν πολύ περισσότερο καφέ από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Boston tea party ιστορια του καφε
To Boston Tea Party (1773) στο Λιμάνι της Βοστώνης, από Currier & Ives lithograph. Πηγή Britannica

Αυτή η εξάρτηση από τον καφέ σε όλη τη χώρα ήταν ένα οικονομικό ερέθισμα σε πολλές χώρες σε όλη τη Νότια και Κεντρική Αμερική.

Όχι μόνο η Αμερική εισάγει καφέ, αλλά στην πραγματικότητα καλλιεργεί και λίγο από αυτόν.

Η Χαβάη (όχι μέρος της Αμερικής μέχρι το 1959) εισήχθη στον καφέ το 1817, όταν οι Βραζιλιάνοι έφεραν φύτρα καφέ. Το 1825, γεννήθηκε ο πρώτος επίσημος κήπος καφέ, ξεκινώντας την κληρονομιά του Kona στη βιομηχανία.

Η εφεύρεση της μηχανής του καφέ

Μέχρι τον 19ο αιώνα, ο καφές ήταν ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Στέλνονταν και καταναλώνονταν παντού.

Ενώ ο ίδιος ο καφές είχε λίγη γη για να κατακτήσει, οι καινοτομίες στο ψήσιμο, τη συσκευασία και την παρασκευή του έχουν αλλάξει δραματικά το ρόφημα τα τελευταία 200 χρόνια.

Η εφεύρεση του διηθητή

Η πρώτη συσκευή παρασκευής καφέ που γεννήθηκε από τη βιομηχανική επανάσταση ήταν ο διηθητής.

Η εφεύρεση του διηθητή James H. Nason

Το 1818 ένας Παριζιάνος μεταλλουργός εφηύρε τη συσκευή που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα.

Έχουν γίνει μικρές βελτιώσεις για τη βελτίωση της αρχικής λειτουργικότητας της συσκευής.

Αυτός ο διηθητής έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1865, όταν ο James H. Nason κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τον πρώτο διηθητή αμερικανικής κατασκευής.

Η εφεύρεση της πρώτης μηχανής καβουρδίσματος καφέ

Η εφεύρεση της πρώτης μηχανής καβουρδίσματος καφέ

Το 1864 βρίσκουμε τον πρώτο «μοντέρνο» ψήστη καφέ.

Ο Jabez Burns της Νέας Υόρκης εφηύρε την πρώτη ψηστιέρα καφέ που δεν χρειαζόταν να κρατηθεί πάνω από τη φωτιά.

Του εκδόθηκε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη μηχανή και έγινε ο παππούς όλων των σύγχρονων μηχανών καβουρδίσματος καφέ.

arbuckles συσκευασία καφέ 1971

Το 1871, ο John Arbuckle εφηύρε μια μηχανή που γέμιζε, ζύγιζε, και σφράγιζε τον καφέ σε χάρτινες συσκευασίες.

Η Arbuckles έγινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας καφέ στον κόσμο και κατείχε ακόμη και τα περισσότερα εμπορικά πλοία στον κόσμο, στέλνοντας συνεχώς καφέ από τη Νότια Αμερική πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στη συνέχεια, το 1886, ξεκίνησε το Maxwell House.

maxwell house καφές

Ο Joel Cheek ονόμασε το μείγμα του καφέ του από το φανταχτερό Maxwell House Hotel, το οποίο φημίζεται για τους επτά διαφορετικούς προέδρους που έχουν μείνει εκεί.

Το 1942, στη μέση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο στιγμιαίος καφές Maxwell House έγινε βασικός παράγοντας τόσο για στρατιώτες όσο και για πολίτες.

Η εφεύρεση της πρώτης μηχανής espresso

Η πρώτη μηχανή εσπρέσο εφευρέθηκε το 1901 στην Ιταλία από τον Luigi Bezzera.

Ήταν η πρώτη εμπορική μηχανή εσπρέσο που χρησιμοποίησε νερό και ατμό υπό υψηλή πίεση για να παρασκευάσει καφέ πολύ γρήγορα.

Η εφεύρεση της πρώτης μηχανής espresso  Luigi Bezzera

Το μηχάνημα σχεδιάστηκε από ανάγκη, καθώς ο Luigi ήλπιζε απλώς να μειώσει τον χρόνο που χρειαζόταν για την παρασκευή καφέ, ώστε οι υπάλληλοί του να επιστρέψουν στη δουλειά τους πιο γρήγορα.

Το 1905, ωστόσο, η σύγχρονη γνώση του καφέ ξεπέρασε τις προσπάθειες του Luigi για τον εσπρέσο.

Ο Desiderio Pavoni αγόρασε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την αυθεντική μηχανή εσπρέσο του Luigi, αποφασισμένος να την κάνει καλύτερη. Ο καφές που παρήγαγε η αρχική μηχανή ήταν εξαιρετικά πικρός.

Ο Desiderio κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πικρία προήλθε από τον ατμό και τις υψηλές θερμοκρασίες. Αποφάσισε ότι η θερμοκρασία δεν πρέπει να ξεπερνά τους 195 βαθμούς και να εκτεθεί σε πίεση 9 BAR.

Achille Gaggia ιστορια

40 χρόνια αργότερα, ο Achille Gaggia, ένας Ιταλός, έκανε τη μηχανή εσπρέσο άλλο ένα βήμα μπροστά χρησιμοποιώντας ένα έμβολο για να εξαγάγει τον καφέ με ακόμη υψηλότερη πίεση.

Αυτή η νέα εξέλιξη παρήγαγε μια στρώση κρέμας πάνω από κάθε σφηνάκι εσπρέσο και τελικά ο καπουτσίνο εμφανίστηκε.

1908 η επινόηση των φίλτρων καφέ

Melitta Bentz google doodle

Το 1908, ο καφές έκανε ένα ακόμα βήμα.

Μια Γερμανίδα νοικοκυρά με το όνομα Melitta Bentz δημιούργησε το πρώτο χάρτινο φίλτρο καφέ χρησιμοποιώντας τα σχολικά έγγραφα του γιου της. Εκδόθηκε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και γεννήθηκε η εταιρεία της.

Η ανακάλυψη του στιγμιαίου καφέ

Nescafe history first coffee

Στη δεκαετία του 1900, η κυβέρνηση της Βραζιλίας προσέγγισε τη Nestle για να βρει έναν τρόπο να χρησιμοποιήσει όλα τα απορρίμματα καφέ της Βραζιλίας, καθώς απλώς παρήγαγε πάρα πολλά από αυτά. Μετά από χρόνια έρευνας, προέκυψε η διαδικασία του λυοφιλοποιημένου (lyophilization) καφέ για να φτιαχτεί ένα στιγμιαίο φλιτζάνι καφέ.

Ο καφές που παράγεται είναι ο Nescafe και είναι η κορυφαία μάρκα στον κόσμο σήμερα.

Η τυχαία ανακάλυψη του φραπέ (frappe) στην Θεσσαλονίκη

Η ανακαλυψη του καφέ φραπε

Όπως είδαμε παραπάνω η πρώτη ύλη του φραπέ χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο, αλλά πουθενά δεν σερβίρεται όπως ο φραπές, ο οποίος ανακαλύφθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Ο φραπές ανακαλύφθηκε τυχαία το 1957.

Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Δρίτσας, αντιπρόσωπος της εταιρίας Nestle στην Ελλάδα, παρουσίασε ένα παιδικό ρόφημα με βάση τη σοκολάτα.

Η συνταγή ήταν απλή. Γάλα, σοκολάτα σε σκόνη, χτύπημα σε σέικερ και έτοιμο προς κατανάλωση.

Βακόνδιος ανακάλψη του καφέ

Κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, ένας υπάλληλος της εταιρείας, ο Δημήτρης Βακόνδιος θέλησε να πιει τον συνηθισμένο του καφέ.

Δεν βρήκε όμως ζεστό νερό και έχοντας δει πολλές φορές το αφεντικό του να παρουσιάζει το σοκολατούχο ρόφημα με το σέικερ, αποφάσισε να κάνει το ίδιο χρησιμοποιώντας αντί για σοκολάτα σε σκόνη, καφέ, που ανακάτεψε με κρύο νερό.

Έτσι δημιούργησε κατά τύχη τον διάσημο καφέ φραπέ.

“Μου λέρωσε το κοστούμι, αλλά έτσι γεννήθηκε ο φραπές! Από την αρχή ο κόσμος τον είδε σαν αναψυκτικό. Λέγανε: η μπίρα είναι μισό ποτήρι αφρός και κοστίζει 8 δραχμές. Αυτός ο καφές είναι επίσης μισός αφρός, αλλά κοστίζει 7 δραχμές”

Ο συγκεκριμένος καφές για πολλά χρόνια πρακτικά ήταν μονοπώλιο, αφού όσοι προσπάθησαν να τον συναγωνιστούν καταποντίστηκαν.

Τελικά, ο φραπές βρήκε το μεγάλο αντίπαλό του στον freddo, αν και διατηρεί ακόμη φανατικούς λάτρεις.

Στη δεκαετία του 1920, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θέσπισε την Απαγόρευση. Όχι άλλο αλκοόλ! Οι πωλήσεις καφέ αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στη συνέχεια, το 1926, το Science Newsletter δήλωσε ότι ο καφές είναι ωφέλιμος.

Όχι μόνο θα σας δώσει ώθηση, αλλά είναι και υγιεινός!

Ιστορία του καφέ το δεύτερο κύμα

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 ο καφές πέρασε από μια ακόμα επανάσταση.

Με την βοήθεια των strabucks μπήκαμε στο αρχικό στάδιο του specialty καφέ.

Ο Άλφρεντ Πιτ ήταν ένας Ολλανδοαμερικανός του οποίου ο πατέρας έψηνε καφέ στην Ολλανδία.

Ο Άλφρεντ αποφάσισε να φέρει τη βιοτεχνία της οικογένειάς του στην Καλιφόρνια και το 1966, το Peet’s Coffee άνοιξε στο Μπέρκλεϋ.

Το 1971 ο Peet μοιράστηκε τις γνώσεις του για τον καφέ και τις τεχνικές του καβουρδίσματος με μερικούς φίλους.

starbucks animation

Αυτοί οι φίλοι ενώθηκαν με το προσωπικό του την περίοδο των Χριστουγέννων για να μάθουν την επιχείρηση προκειμένου να ανοίξουν τα δικά τους καταστήματα.

Με την άδεια του Πιτ, άνοιξαν μια καφετέρια στο Σιάτλ χρησιμοποιώντας τους κόκκους καφέ που έψησε και μιμούμενοι τη διάταξη του καταστήματός του.

starbucks η ιστορια

Το κατάστημα ονομαζόταν Starbucks.

Μέσα στον πρώτο χρόνο της επιχείρησής τους, αγόρασαν ένα ψήστη και πούλησαν τα δικούς τους κόκκους καφέ. Δεν πουλούσαν καν φτιαγμένο καφέ εκείνη την εποχή.

Θα μπορούσατε να προμηθευτείτε κόκκους μόνο στα Starbucks στις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Το 1982, ο Χάουαρντ Σουλτς, ένας πωλητής που πουλούσε καφετιέρες, εντάχθηκε στην ομάδα των Starbucks ως Διευθυντής Μάρκετινγκ.

Εμπνεύστηκε εξαιρετικά από το ταξίδι του στο Μιλάνο της Ιταλίας βλέποντας καφετέριες σε κάθε γωνιά του δρόμου.

specialty coffee animation

Αυτά τα καφέ σέρβιραν εσπρέσο και αποτελούσαν τοπικό σημείο συνάντησης της κοινωνίας.

Μετά την επιστροφή του, ο Χάουαρντ προσπάθησε να πείσει τους ιδιοκτήτες να σερβίρουν πραγματικούς καφέδες, αλλά δεν τον άκουσαν.

Ήθελαν απλώς να επικεντρωθούν στο ψήσιμο και την πώληση ποιοτικών προϊόντων.

Το 1984, τα Starbucks αγόρασαν τα Peet’s, αποκτώντας την αρχική επιχείρηση των μέντορων τους.

Τον επόμενο χρόνο, ο Χάουαρντ Σουλτς εγκατέλειψε τα Starbucks για να ιδρύσει τη δική του εταιρεία καφέ, την Il Giornale, που εστιάζει στο σερβίρισμα ποιοτικού καφέ.

ο καφες των starbucks σχεδιο

Μετά από άμεση επιτυχία, ο Schultz αγόρασε τα Starbucks το 1987 για 3,8 εκατομμύρια δολάρια. Μπόρεσε να συνδυάσει τις τεχνικές ψησίματος των Starbucks με την ιταλική ιδέα του καφέ.

Στη συνέχεια, τα Starbucks έκαναν τεράστια επιτυχία, ανοίγοντας χιλιάδες καταστήματα με στόχο να δημιουργήσουν καταστήματα σε κάθε χώρα.

Ξεκίνησαν κάτι για το οποίο μπορούμε να είμαστε όλοι ευγνώμονες. Ηγήθηκαν στο δεύτερο κύμα καφέ στις Ηνωμένες Πολιτείες και τελικά στον κόσμο.

Επαναφέραν τους καταναλωτές στην αντίληψη ότι ο φρέσκος καβουρδισμένος, φρέσκος αλεσμένος καφές ήταν καλύτερος από τα προαλεσμένα που αγοράζονταν στα παντοπωλεία.

Τα Starbucks δημιούργησαν τη μοντέρνα εμπειρία καφέ συνδυάζοντας φρεσκοψημένους κόκκους προς πώληση με την υπηρεσία του παρασκευασμένου καφέ.

Ιστορία του καφέ το τρίτο κύμα

Το τρίτο κύμα του καφέ δίνει έμφαση στην υψηλή ποιότητα. Οι κόκκοι προέρχονται συνήθως από μεμονωμένες φάρμες και ψήνονται πιο ελαφρά για να αναδειχθεί η χαρακτηριστική τους γεύση.

Αύξηση της ποιότητας του καφέ, πιο άμεσο εμπόριο, μεγαλύτερη έμφαση στη βιωσιμότητα, ελαφρύτερα προφίλ ψησίματος, καινοτόμες μέθοδοι παρασκευής – όλα αυτά είναι εγγενή στον καφέ τρίτου κύματος.

Κυνηγάμε τη γλυκύτητα, την πολυπλοκότητα και τη ιδιαιτερότητα στις παρασκευές μας.

Ο καφές σήμερα

Η βιομηχανία παρασκευής καφέ συνεχίζει να αναπτύσσεται σήμερα. Τα καφέ ανοίγουν παντού, και συνεχώς.

Η τελευταία τάση επιστρέφει σε ποιοτικούς καβουρδισμένους κόκκους καφέ έναντι του καφέ μαζικής παραγωγής.

Σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι περιμένουν καλύτερο καφέ. Πολλές εταιρείες σήμερα επιδιώκουν να βελτιώσουν τα μέσα διαβίωσης των παραγωγών καφέ, καθώς οι κορυφαίες χώρες που παράγουν τον περισσότερο καφέ εξακολουθούν να είναι ευρέως υπανάπτυκτες.

ιστορια του καφε barista

Υπάρχει ακόμη πολύ περισσότερο περιθώριο βελτίωσης στον κόσμο του καφέ, επομένως η ιστορία μας δεν έχει τελειώσει ακόμα.

Η κληρονομιά του καφέ

Πόσο μεγάλο ήταν λοιπόν το αντίκτυπο του καφέ κατά τη διάρκεια του προσκυνήματός του σε όλο τον κόσμο;

Σήμερα, ο καφές είναι το δεύτερο μεγαλύτερο εμπόρευμα που διακινείται σε παγκόσμια κλίμακα!

η κληρονομια του καφε

Μόνο το πετρέλαιο ξεπερνά την ποσότητα καφέ που διακινείται στον κόσμο σήμερα. Η παγκόσμια παραγωγή καφέ είναι 400 δισεκατομμύρια φλιτζάνια. Είναι πολύ πιθανό η κατανάλωση καφέ να συνεχιστεί για πολύ, πολύ καιρό.

Ο καφές έχει κυριολεκτικά αλλάξει τον κόσμο.

Από αρχαίους μοναχούς και βοσκούς που μασούν τους καρπούς του καφέ και τον παρασκευάζουν άψητο, μέχρι τους διαγωνισμούς barista και τις τέλεια σχεδιασμένες καρδιές στο cappuccino μας, όλοι παίζουμε τον ρόλο μας στην ιστορία του καφέ.

χάρτης με το ταξιδι του καφε σε ολη την ιστορια

Πού θα είναι ο καφές σε 100 χρόνια;

Λοιπόν, δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα γίνει πολύ καλύτερο από ό,τι είναι σήμερα, αλλά είμαι βέβαιος ότι αυτός ο τρελός καρπός θα βρει νέο τρόπο να ταρακουνήσει τα πράγματα.

Πηγές βιβλιογραφία:

(1) Myhrvold, Nathan. “coffee”. Encyclopedia Britannica Coffee

(2) National coffee association USA History of coffee

(3) Wikipedia.org History of coffee